سه سخن درباره جوان

تهاجم فرهنگی

«تهاجم فرهنگی» یکی از راه های مبارزه با ارزش ها و باورهای جامعه است. تهاجم فرهنگی؛ یعنی «تلاش برنامه ریزی شده و سازمان یافته یک گروه یا جامعه ای برای تحمیل باورها، اعتقادات، ارزش ها و اخلاقیات خود به دیگر گروه ها و جوامع.» به بیان دیگر، تهاجم فرهنگی، حمله به بینش ها و جهان بینی هاست. در تهاجم فرهنگی، افراد فرهنگ بیگانه را می پذیرند و هویت و اصالت ارزش های خودی را زیر پا می گذارند.

در تهاجم فرهنگی، به بهانه آزادی و رشد، جوان را به بی بند و باری تشویق و از این راه، شکاف عمیقی میان والدین و فرزندانشان ایجاد می کنند؛ والدینی که خواستار پای بندی فرزندانشان به ارزش ها و اصول دینی و مذهبی هستند و فرزندانی که شور و اشتیاق و علاقه شدیدی به جلوه ها و زیبایی های ظاهری فرهنگ غرب دارند. مهاجمان فرهنگی، با تضعیف و نفی هویت ملی و بومی ملت ها، کم رنگ کردن باورها و گرایش های مذهبی آنان و جای گزین کردن الگوهای خودی و تاریخی خویش، به گسترش روحیه خودباختگی و غرب گرایی میان ملت ها دامن می زنند. آنها با سست کردن پایه های ایمان و باورهای دینی، می کوشند پای بندی مردم به آموزه های دینی و انجام دادن اعمال شرعی شان را کاهش دهند. ازاین رو، گناه و حرام را امری عادی و خوب جلوه می دهند و پای بند بودن به مسائل شرعی را خشک مقدسی می نامند. اینان نمونه آشکار این شعر مولوی هستند که می گوید:

نغزها را زشت گرداند به فن

زشت ها را نغز گرداند به ظن

«آنها با تحلیل های اشتباه، کسانی را که آگاهی های اجتماعی لازم ندارند، با روش های ویژه ای به پذیرش دیدگاه های خود وادار می کنند و برای از میان بردن هویت ملی ملت ها و گسترش فرهنگ خود، به رواج مُدهای مختلف دست می زنند و کالا و لباس هایی را وارد بازار می کنند که معرّف فرهنگ آنان باشد. ازاین رو، تبیین درست فرهنگ ملی و اسلامی برای جوانان و در نتیجه، ایجاد خودباوری در آنان، مهم ترین عامل مبارزه با تهاجم فرهنگی خواهد بود».

پیام متن:

1. تهاجم فرهنگی، یکی از راه های حمله به ارزش ها و اصول اعتقادی هر جامعه است.

2. مهاجمان فرهنگی با شبهه افکنی و ایجاد مشکلات فکری و اعتقادی، برای گسترش روحیه خودباختگی و دین گریزی مردم می کوشند.

3. اصلی ترین راه مبارزه با تهاجم فرهنگی تبیین و ترویج فرهنگ ملی و اسلامی می باشد.

جوان و شبهه های فکری و وظیفه والدین در این باره

نداشتن شناخت کامل و درست از دین و ارزش های مذهبی سبب می شود فردا این ارزش ها را نادیده انگارد. در نوجوانی و جوانی، احساسات مذهبی فرد برانگیخته می شود و رشد افکار مذهبی و علاقه به فضیلت های اخلاقی، به بالاترین حد خود می رسد. حتی ممکن است جوان در انجام دادن کردار عبادی، زیاده روی کند و ساعت های بسیاری را به این کارها اختصاص دهد. از سویی دیگر، شک و تردیدهای مذهبی نیز در همین سن آغاز می شود؛ شک در باورهای خود و والدین و شک در آموزه های دینی و مذهبی. او می خواهد اطمینان بیابد که آیا آنچه را تا به حال به دست آورده، درست بوده است یا نه؟ او می خواهد تنها با دلایل عقلی و منطقی، این باورها را بپذیرد یا رد کند. البته او می ترسد که این شک و تردیدش را با دیگران مطرح کند؛ زیرا احتمال می دهد او را سرزنش کنند. دراین صورت، او در شک های خود باقی می ماند و هنگامی که در برابر دریافت ها و شبهه های فکری مکتب ها و فلسفه های مختلف قرار می گیرد، از آن جا که دلیل منطقی بر پذیرش دین خود ندارد، برای حفظ غرور جوانی اش، خود را از مذهب، بیگانه معرفی می کند و گاه به نفی مذهب نیز دست می زند. گاهی ممکن است شک و ابهام های خود را با افراد ناآگاه و بی دین در میان گذارد و آنها نیز او را به بی بند و باری و انحراف های اخلاقی بکشانند. تعصب مذهبی خانواده و اطرافیان نوجوان و جوان و پافشاری آنها به قبولاندن ارزش های مذهبی خودشان، میان والدین و فرزندان، اختلاف ایجاد می کند.

والدین و مربیان باید با مهربانی و با هدف آگاه سازی نوجوان و جوان، اصول و ارزش های مذهبی را با دلیل و منطق عقلی به او تفهیم کنند. این آموزه ها باید با روشی هماهنگ با روحیه فرزند بیان شوند تا تضاد و اختلافی پدید نیاید و بتوان در زندگی روزانه به آنها عمل کرد. نوجوان و جوان نیز باید بتواند مسائل زندگی خود را با آنها هماهنگ کند و نیازهای روحی و روانی خود را با کمک آنها برطرف سازد.

پیام متن:

1. نداشتن پاسخ درست و منطقی برای پرسش ها و شبهه های فکری جوان، به دین گریزی او می انجامد.

2. اصول و ارزش های مذهبی باید با دلیل و منطق درست به جوان تفهیم شود، تا راه پذیرش آنها برای جوان، هموار گردد.

بحران هویت

بحران هویت، از سال های نوجوانی آغاز می شود و بخشی از سال های دوره جوانی را نیز دربرمی گیرد. نوجوان، در دوره انتقال از کودکی به جوانی به سرمی برد. بنابراین، در تشخیص جایگاه اجتماعی خود، به ابهام و سردرگمی دچار می شود. این سرگردانی ممکن است فرد را از همه نقش های وجودی اش دل زده و او را به بحران هویت گرفتار سازد. موفق نبودن یک نوجوان در شکل دادن به هویت فردی خود، به دلیل تجربه های نادرست دوره کودکی یا شرایط نامناسب فعلی، وضعیتی ایجاد می کند که «بحران هویت» یا گم گشتگی نامیده می شود.

در دوره نوجوانی و جوانی، عضویت فرد در گروه های مختلف، نقش مهمی در شکل گیری هویت و شخصیت او دارد؛ زیرا فرد را از روی ویژگی هایی می شناسند که از پذیرش نقش ها و عضویت در گروه های مختلف به دست آورده است. از این رهگذر، مخالفت نوجوان با والدین و مقاومت در برابر ارزش ها و اصول اعتقادی آنها، به منظور تثبیت شخصیت و جدا کردن هویت خویش از دیگران است. فردی که از یافتن ارزش های مثبت و پایدار در فرهنگ و مذهب خویش ناتوان است، به بحران هویت دچار می شود و احساس پوچی، از خود بیگانگی، تنهایی و غربت می کند.

گاهی نوجوان، آگاهانه به دنبال یافتن هویت منفی می رود؛ یعنی هویتی خلاف آنچه والدین و جامعه برای او در نظر گرفته اند. ازاین رو، بسیاری از رفتارهای ضد اجتماعی و ناسازگارانه نوجوان را می توان با چنین دیدگاهی توجیه کرد. در چنین موقعیتی، با ایجاد رابطه دوستانه با جوان و نوجوان، باید او را از ویژگی های مثبتش آگاه ساخت و به او کمک کرد تا برای معنویت بخشی به زندگی خویش بکوشد و مسئولیت انتخاب ها و تصمیم هایش را خود برعهده بگیرد. در نتیجه، به هویتی انسانی و والا دست یابد.

پیام متن:

1. بحران هویت؛ پوچ انگاری و از خودبیگانگی جوان را در پی دارد.

2. عضویت جوان در گروه های مختلف، نقش اساسی در شکل گیری هویت او دارد. بنابراین، در انتخاب این گروه ها باید بسیار دقت کرد.

3. ایجاد رابطه دوستانه با جوان، نقشی مهم در هویت یابی او یا رهایی او از بحران هویت دارد.